6 Şubat 2023 günü Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan ilçeleri merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki iki büyük depremin ve artçı depremlerin meydana getirdiği hasar sonucu 11 ilimizi içine alan geniş bir coğrafya etkilenmiş, resmî rakamlara göre bile onbinlerce yurttaşımız hayatını kaybetmiş, yüzbinden fazla yurttaşımız yaralanmıştır. Bu depremler esnasında hasar almamış yapılar olsa bile, asansörlerin güvenli bir şekilde kullanılması için kontrollerinin mutlaka yapılmış olması büyük önem taşımaktadır.
Yunus YenerDepremler esnasında karşı ağırlığın kılavuz raylardan çıkması ve kabinle çarpışması, ray braketlerinin kopması, patenlerde kırılma, tespit cıvatalarının kuyu duvarından ayrılması en sık rastlanan sorunlardan olup, uzman bir göz tarafından incelenip gerekli tadilatların yapılmaması durumunda ciddi kazalara davetiye çıkaracaktır.
Bu nedenle deprem bölgesinde bulunan yapılardaki asansörlerde bakım firması tarafından gerekli inceleme yapılmalı, gerekiyorsa tadilat işlemleri yürütülmeli, akabinde asansörün hizmete alınması için periyodik kontrolün tekrar yapılması gerekmektedir.
Bu hususta mevzuat düzenleyici kurum olan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Belediyeler Birliğine, Vilayetler Birliğine, A Tipi Muayene Kuruluşlarına, Asansör derneklerine yazı gönderilmiş; Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illerindeki asansörlerin hizmete sunulabilmesi için Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından asansörün bulunduğu binanın hasarsız ya da az hasarlı olduğuna dair tespitin yapılmış olması, söz konusu binada bulunan asansörün hizmete sunulabileceğine dair durum tespit raporunun bina sorumlusu ile bakım sözleşmesi imzalayan bakım firması tarafından hazırlanması ve akabinde ilgili A Tipi Muayene Kuruluşu tarafından periyodik kontrol yapılarak asansörün güvenli olduğunun tespitinin yapılması gerektiği belirtilmiştir.
Bu süreçlerden geçmeyen hiçbir asansör güvenli değildir ve kesinlikle kullanılmamalıdır.
Belirtilen şekilde asansörün güvenli olduğu tespiti yapıldıktan sonra kullanıma açılmalıdır. Bu süreç tamamlanmadan asansörlerin açılması halinde yaşanacak tüm kaza ve sonuçlarından “bina sorumlusu” sorumlu olacaktır.
Asansör mevzuatında yapılan düzenlemeler ve buna uygun uygulamalarla geçmişe göre “güvenli” asansör konusunda önemli mesafe kaydedilmiştir. Bu sürecin daha ileriye götürülmesi ve geliştirilmesi gerekmektedir. Tasarım üretim montaj, işletme, bakım ve muayene süreçleri bu anlamda tekrar gözden geçirilmeli ve sorumluluklar yeniden tanımlanmalıdır. Asansörlerin üretim, montaj, işletilmesi ve periyodik muayenesine kadar tüm süreçlerinde Meslek Odaları tarafından belgelendirilen, sicili tutulan uzman mühendisler yetkili olmalı ve bu süreç kamucu bir anlayışla yeniden düzenlenmelidir. Odamız şimdiye kadar olduğu gibi bu sürecin aktif bir bileşeni ve tarafıdır. Halkın can ve mal güvenliği, denetimin kâr temelli piyasa anlayışına bırakılamayacak kadar ciddi bir iştir. Bu nedenle Meslek Odalarının içinde yer aldığı kamucu bir yeniden düzenleme acil ihtiyaçtır.
YUNUS YENER
TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI