Bosch Termoteknik, 1950’li yıllarda ilk defa üç geçişli çift külhanlı kompakt teknolojiye sahip kazanlar geliştirmiştir. Günümüzde 55t/h kapasitesine kadar çift külhanlı kazan üretebilen firma, her bir külhandaki brülörleri, baca hatlarını ve duman sandığını birbirinden ayıran özel tasarımlı ZFR kazan serisinin patentini elinde bulundurmaktadır.
Çift külhanlı kazanlar, yüksek ısı ihtiyacı olan tesislerde tercih edilmektedirÇift külhanlı kazanların avantajları ise şöyledir;
• İki adet tek bacalı kazan kullanmak, bir adet çift külhanlı kazan kullanmaya nazaran daha maliyetli olmaktadır.
• Çift külhanlı kazan, kazan dairesinde daha az yer kaplamaktadır.
• Çift külhanlı kazan daha az kurulum işi gerektirmektedir.
• Çift külhanlı kazan ile daha hızlı buhar elde edilebilmektedir.
• Çift külhanlı kazanlar, daha az bakım gerektirmektedir.
• Çift külhanlı kazanların kontrolü daha kolaydır ve daha yüksek işletim basınçlarında çalışmak mümkün olmaktadır.
Birçok paralel brülör işletimli çift külhanlı kazan tipinde, her iki yanma odasından alev duman boruları vasıtası ile gelen baca gazı arka duman sandığında karışmaktadır. Bu durumda optimum brülör ayarlarını gerçekleştirmek oldukça güç olmaktadır. Diğer taraftan iki brülörün çalışma frekansları birbirlerine karşı çalışabilmekte, brülörlerde ayar sorunlarına, gürültüye ve titreşimlere yol açabilmektedir. Tüm bu dezavantajlar, duman sandığı ve baca hatları birbirinden ayrılmış çift külhanlı kazanlar ile ortadan kalkmaktadır.
Çift külhanlı kazanlarda, tek brülör veya iki brülörün aynı anda işletimde olduğu durumlarda, homojen olmayan ısı yayılımı kaynaklı termal gerilimler ile karşılaşmamak için kazanın tasarım aşamasında dikkat edilmesi gereken hususlar bulunmaktadır. Alev boruları arasında ve alev boruları ile kazan gövdesi arasındaki mesafenin iyi hesap edilmiş olması, alev boruları ile kazan arka zemini arasındaki bağlantıların stabil olması, baca gazı duman sandıklarının iyi bir şekilde sabitlenmiş olması ve termal gerilmeleri minimize edecek tasarım detayları olarak öne çıkmaktadır. Ayrıca termal dengeyi sağlayacak diğer bir etken ise kazan suyunun, kazan içerisinde minimum dirençle karşılaşarak dolaşabilmesi ve ısı transfer yüzeylerinden hızlı bir şekilde geçebiliyor olmasıdır.
Çift külhanlı kazanlarda baca gazı ekonomizörü;
Yüksek kapasiteli kazanlarda ekonomizör kullanılması işletim giderlerini önemli ölçüde azaltan bir faktör olarak herkes tarafından bilinmektedir. Genelde tercih edilen iki ayrı baca gazı dolaşım yöntemi bulunmaktadır;
1. Birinci ve ikinci brülörler için her durumda çalışan tam ekonomizör
2. Baca gazı ayırıcı duvarı olan tek ekonomizör, her iki brülör için de kesintisiz su akışı olan ekonomizör boru demeti
İkinci seçenek en sorunsuz tip olarak kabul edilmektedir. Her iki brülörün çalıştığı durum için tasarlanmış olan ısı geri kazanım sistemi, tek bir brülörün çalıştırılması durumunda da sorunsuz işletilebilmekte ve ekonomizör içerisinde dolaşan su sürekli ısıtılabilmektedir. Bu sayede kademeli ısıtma ve buhar darbeleri gibi sorunlarla karşılaşılmamaktadır.
Çift külhanlı kazanlarda brülörler;
Çift külhanlı kazanlarda iki ayrı brülör bulunması geniş kapasite kontrol aralığı imkanı sunmaktadır. Yaz ve kış ayları arasında değişkenlik gösteren ısı ihtiyacının karşılanması gereken merkezi ısıtma sistemleri için, geniş kontrol aralığı imkanı önemli bir ihtiyaç olarak görülmektedir. Kazan çalışma aralığı bir brülörün minimum kapasitesinden, iki brülörün maksimum toplam kapasitesine kadar geniş bir aralığa ulaşmaktadır.
Özetle;
Çift külhanlı kazanlar, yüksek ısı ihtiyacı olan tesislerde tercih edilmektedir. İki brülörden herhangi biri arızaya geçtiği durumda, diğer brülör vasıtası ile ısı ihtiyacının önemli bir kısmı temin edilebilmektedir. Ayrıca, kesintisiz brülör işletimi sağlayan çift külhanlı kazanlar mükemmel kapasite esnekliği sunmakta ve brülör aç-kapa miktarını minimize etmektedir.
Geniş kapasite kontrol aralığı sayesinde brülörün kesintisiz çalışmasını, kazandaki iç su sirkülasyonunun sürekli olmasını sağlamaktadır. Bunlara ek olarak ısı transferinin kesintiye uğramasını da engellemektedir. Bu özellik, aynı zamanda ani sıcaklık değişikliklerinin sebep olacağı termal gerilmelere de engel olmaktadır.
Çeşitli çift külhanlı kazan tasarımlarının değerlendirilmesinde, kazanın hasarsız ve uzun vadeli işletime izin veriyor olması önem arz etmektedir. Eğer çift külhanlı kazan, brülörlerin sınırsız tekli çalışmasına uygun olarak tasarlanmış ise, TUV test kurumu tarafından test edilmiş ve onaylanmış olmalıdır. Özellikle çift külhanlı kazanlarda, güvenilirlik ve teknik uzmanlık tercih sebebidir ve bu durum göz ardı edilmemelidir.
Yazan
Atakan Gümüş
Bosch Termoteknik Isıtma ve Klima San. Tic. A.Ş Ürün Yöneticisi
